Μπορεί η Σουηδία για πολλούς να φαντάζει ως ένα ιδανικό μέρος, στο οποίο κάποια κοινωνικά φαινόμενα δεν λαμβάνουν χώρα, τουλάχιστον όχι στο βαθμό που συμβαίνει σε άλλα κράτη, ωστόσο το οπαδικό φρόνημα είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Εστω κι αν το ποδόσφαιρο τις τελευταίες δεκαετίες κινείται σε μέτρια επίπεδα και διαχρονικά η μπάλα δεν αγγίζει τα όρια της θρησκείας, όπως συμβαίνει σε χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Αυτό, βέβαια, δεν αποτελεί τροχοπέδη για τον κόσμο, κυρίως των μεγάλων συλλόγων, που ακολουθεί την ομάδα του και γεμίζει τα γήπεδα. Αρκεί να αναφέρουμε ότι ο μέσος όρος εισιτηρίων της σεζόν 2017 ανήλθε στις 9.087, αριθμό που η Ελλάδα αγνοεί από το 1989…
Κι όπως κάθε χώρα που σέβεται τον (ποδοσφαιρικό) εαυτό της, έτσι και η Σουηδία έχει τα δικά της ντέρμπι. Το μεγαλύτερο, όχι μόνο της Σουηδίας αλλά συνολικά της Σκανδιναβίας, που έχει κερδίσει μια θέση δίπλα στα μεγάλα ντέρμπι του κόσμου, είναι αναμφίβολα το ντέρμπι των διδύμων (Tvillingderbyt), που προσηλυτίζει παραδοσιακά πολύ κόσμο, με ρεκόρ εισιτηρίων την ισόπαλη αναμέτρηση του 1967 με 1-1, μπροστά σε 44.130 οπαδούς.
Το μακρινό 1891
Η Στοκχόλμη εμφανίζεται για πρώτη φορά σε ιστορικά έγγραφα το 1270, αλλά το 1891 η ίδρυση δυο συλλόγων έμελλε να διχάσει και να διχοτομήσει την πόλη μια για πάντα.
Όλα ξεκίνησαν το βράδυ της Κυριακής 15 Φεβρουαρίου του μακρινού 1891, όταν ο 23χρονος τότε Ίσιντορ Μπίερενς βγήκε μια βόλτα με τον αδερφό του Πολ στο κέντρο της Στοκχόλμης. Ενώ περπατούσαν, εμφανίστηκαν ξαφνικά πίσω τους δυο άλλοι νεαροί και αυξάνοντας την ταχύτητά τους προσπάθησαν να τους προσπεράσουν. Τα δυο αδέρφια ανέβασαν ρυθμό και το ίδιο έκαναν και οι άγνωστοι νεαροί. Στο τέλος, τα αδέρφια αναγκάστηκαν να τρέξουν ώστε να μην επιτρέψουν στους δυο νεαρούς να τους προσπεράσουν και αφού το κατάφεραν, λίγη ώρα μετά, γεννήθηκε η ίδεα ίδρυσης ενός αθλητικού συλλόγου.
Μάζεψαν λοιπόν μερικούς καλούς φίλους που έτρεφαν μεγάλο ενδιαφέρον προς τον αθλητισμό και σε μια σύσκεψη που έλαβε χώρα στην οικία της μητέρας των δυο αδερφών, που βρισκόταν στην οδό Biblioteksgatan 8 στην περιοχή Norrmalm στο κέντρο της πρωτεύουσας, αποφάσισαν τη δημιουργία του συλλόγου. Έμενε όμως να βρεθεί το όνομα. Επειδή αυτός ο σύλλογος είχε σκοπό να είναι ανοιχτός σε όλους, γεννήθηκε και το όνομα: Γενικός Αθλητικός Σύλλογος ή, αλλιώς, ΑΪΚ (Allmäna Idrottsklubben), έπειτα από πρόταση του Ίσιντορ.
Την δεκαετία του ’20, η ΑΪΚ ήταν ένας φτωχός σύλλογος, που αποτελούταν από 30-40 μέλη (τα εγγεγραμένα μέλη σήμερα ξεπερνούν τις 20.000). Οι φανέλες που φορούσαν οι ποδοσφαιριστές της ήταν μαύρες. Η οικονομική στενότητα του συλλόγου ήταν τέτοια, που δεν επέτρεψε στην ομάδα να αγοράσει εφεδρικές στολές, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται και να πλένονται μόνιμως οι ίδιες. Έτσι, το μαύρο χρώμα άρχισε να χάνεται και να γίνεται όλο και πιο γκρι. Στο τέλος, οι φανέλες πήραν ένα χρώμα που θύμιζε ποντίκι, και μοιραία της αποδόθηκε το παρατσούκλι «τρωκτικά».
Μια άλλη εκδοχή για το παρατσούκλι είναι πως τη σεζόν 1928/1929 η ΑΪΚ δάγκωνε, ροκάνιζε (gnagde, ρήμα στον αόριστο που έχει τη ρίζα του στο ουσιαστικό Gnaget=τρωκτικό) τον ένα βαθμό μετά τον άλλο καταφέρνοντας να κρατηθεί στην κατηγορία.
Το αντίπαλο δέος
Σχεδόν ένα μήνα μετά την ίδρυση της ΑΪΚ, τη 12η Μαρτίου του 1891 (εξ ου και «ντέρμπι των διδύμων»), επίσης στη Στοκχόλμη, ιδρύεται ένας άλλος αθλητικός σύλλογος από τον 22χρονο Γιον Γιόνσον, η Γιουργκόρντεν (ή Τζουργκάρντεν, όπως την έχουμε μάθει εσφαλμένα μέσα από τα κουπόνια μας). Βασική προϋπόθεση για να γίνει κάποιος μέλος αυτού του συλλόγου, ήταν ότι θα έπρεπε να είναι κάτοικος του Γιουργκόρντεν (το Γιουργκόρντεν, που βλέπετε και στη φωτό, είναι νησί στο κέντρο της πόλης της Στοκχόλμης, όπου υπάρχει και το βασιλικό παλάτι) ή τουλάχιστον να έχει ζήσει κάποια στιγμή της ζωής του εκεί.
Αρχικά, ο σύλλογος της Γιουργκόρντεν δεν συμπεριελάμβανε το ποδόσφαιρο, λόγω έλλειψης γηπέδων στην πόλη. Το 1899, ωστόσο, ήταν η χρονιά που το ποδόσφαιρο εντάχθηκε στα προγράμματα του συλλόγου χάρη στον Τίοντορ Άντερσον από το Γκέτεμποργκ, έναν πρώην παίκτη της ΓΚΑΪΣ, ο οποίος έγινε μέλος του συλλόγου και βοήθησε το ποδοσφαιρικό τμήμα να πάρει σάρκα και οστά. Σήμερα, το συγκεκριμένο τμήμα έχει πάνω από 12.000 εγγεγραμμένα μέλη.
Οι οπαδοί και αθλητές της Γιουργκόρντεν φέρουν ως παρατσούκλι το järnkaminerna (οι βαριές, παραδοσιακές σιδερένιες σόμπες), το οποίο της αποδόθηκε τη δεκαετία του ’50, τότε που η ομάδα θεωρήθηκε ότι έπαιζε σκληρό ποδόσφαιρο, αφού διαχρονικά ο σύλλογος, τόσο αθλητικά όσο και οπαδικά, έχει μεγάλη τάση προς τη βρετανική νοοτροπία. Λέγεται πως το όνομα προήλθε από την εμφάνιση της εκτός έδρας φανέλας, που αποτελούταν από σκούρες μπλε και κόκκινες ρίγες και που θύμιζε πυρακτωμένο σίδηρο.
Δύο διαφορετικοί κόσμοι
Ανάμεσα σε ΑΪΚ και Γιουργκόρντεν, πέρα από ποδοσφαιρικές, υπάρχουν και ταξικές διαφορές. Η ΑΪΚ, «καταδικασμένη» να δέχεται τους πάντες από τη στιγμή της ίδρυσής της εξαιτίας του ονόματός της, εκφράζει κατά κύριο λόγο χαμηλότερα ταξικά στρώματα, μεταξύ αυτών και πολλούς μετανάστες, ενώ και η περιοχή που εδρεύει, η Σόλνα, που βρίσκεται στο βορειοδυτικό κομμάτι της πόλης, είναι κατεξοχήν φτωχότερη περιοχή, με μεγάλο ποσοστό μεταναστών.
Αντίθετα, η Γιουργκόρντεν εδρεύει στο κέντρο της πόλης και στο ομώνυμο «βασιλικό» νησί κατοικούν άνθρωποι της υψηλής κοινωνίας. Φυσικά, αυτά δεν είναι απόλυτα, ωστόσο είναι κανόνες που για να σπάσουν θα πρέπει να γίνουν θεμελιώδεις αλλαγές στο κοινωνικό και γεωγραφικό κομμάτι.
«Κανένα πρωτάθλημα στην ΑΪΚ»
Το μίσος ή αν προτιμάτε η απέχθεια μεταξύ των δυο συλλόγων, δεν μένει μόνο στα μεταξύ τους παιχνίδια. Κάθε αποτυχία της μίας είναι επιτυχία για την άλλη και τόσο η ΑΪΚ όσο και η Γιουργκόρντεν θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να στερήσουν χαρές από το αντίπαλο δέος.
Το 2006, για παράδειγμα, η ΑΪΚ διεκδικούσε το πρωτάθλημα από την Έλφσμποργκ και την τελευταία αγωνιστική υποδεχόταν την αδιάφορη τότε Μάλμε. Δεν της έφτανε όμως η δικιά της νίκη για να πάρει τον τίτλο, αφού στη βαθμολογία υπολειπόταν κατά ένα βαθμό της Έλφσμποργκ, η οποία την ίδια στιγμή φιλοξενούσε την αδιάφορη βαθμολογικά Γιουργκόρντεν.
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, οι οπαδοί της τελευταίας απαίτησαν από την ομάδα τους να χάσει και να στερήσει με αυτό τον τρόπο το πρωτάθλημα από τη μισητή της αντίπαλο. Μάλιστα, υπήρχε και ανάλογο σύνθημα που τραγουδούσαν στην πιο γλυκιά ήττα της ιστορίας τους: «Κανένα πρωτάθλημα στην ΑΪΚ». Το παιχνίδι στο Μπορός έληξε 1-0 υπέρ της Έλφσμποργκ και παρά τη νίκη της ΑΪΚ με 3-0 επί της Μάλμε στο Ρόσουντα μπροστά σε 31.000 θεατές, το πρωτάθλημα πήγε στην Έλφσμποργκ. Σημειωτέον ότι στον πάγκο της ΑΪΚ, τότε, καθόταν ο Ρίκαρντ Νούρλινγκ, ο νυν τεχνικός δηλαδή των «τρωκτικών».
Κάτι ακόμη που δείχνει το χάσμα ανάμεσα στους δύο συλλόγους είναι το γεγονός πως, σε αυτά τα 127 χρόνια ιστορίας τους, μόλις 20 παίκτες έχουν αλλάξει στρατόπεδο και έχουν μετακινηθεί από τη μία ομάδα στην άλλη. Η πιο πρόσφατη τέτοια περίπτωση ήταν του επιθετικού Κένεντι Ιγκμποανανίκε (νυν Έρεμπρο) από τη Γιουργκόρντεν στην ΑΪΚ το 2013, ενώ τελευταία φορά που άφησε παίκτης την ΑΪΚ για λογαριασμό της Γιουργκόρντεν ήταν το 2000.
Ένας αιώνας ντέρμπι…
Το πρώτο ντέρμπι χρονολογείται το 1899, σε ένα παιχνίδι που διεξήχθη κάτω από δύσκολες συνθήκες. Και αυτό όχι λόγω καιρού όπως πολλοί εύλογα θα φαντάζονταν, αλλά λόγω γηπέδου και εγκαταστάσεων. Ο αγώνας παίχτηκε σε μια πράσινη έκταση ονόματι Ladugårdsgärdet στο κέντρο της πόλης. Τα κάθετα δοκάρια ήταν φτιαγμένα από ξύλινους πασσάλους, οι οποίοι σφηνώθηκαν στην γη και για οριζόντιο δοκάρι χρησιμοποιήθηκε σχοινί. Τότε, η ΑΪΚ κατάφερε να πανηγυρίσει την πρώτη νίκη της ιστορίας του ντέρμπι με 2-1.
Έκτοτε, η ΑΪΚ υπερέχει της αντιπάλου της σε νίκες. Πιο αναλυτικά, έχουν παιχτεί συνολικά 231 ντέρμπι με την ΑΪΚ να προηγείται με 87 νίκες έναντι 82 της Γιουργκόρντεν. Από το 1927 που ξεκίνησε η Αλσβένσκαν, έχουν αναμετρηθεί 117 φορές ανεξαρτήτου έδρας με την ΑΪΚ να μετρά 45 νίκες έναντι 43 της Γιουργκόρντεν. Σε 59 αναμετρήσεις στην έδρα της Γιουργκόρντεν η ΑΪΚ μετρά 22 νίκες ενώ η Γιουργκόρντεν 17. Ενώ στις τελευταίες 14 αναμετρήσεις ανεξαρτήτου έδρας η Γιουργκόρντεν αγνοεί την νίκη.
Στα πρωταθλήματα πάντως οι δύο ομάδες… ισοβαθμούν, καθώς και οι δύο έχουν από 11 τίτλους. Μέχρι φέτος τουλάχιστον…
Κυριακή κοντή γιορτή
Φέτος, παρότι η Γιουργκόρντεν δεν διεκδικεί τίποτα περισσότερο από ένα καλό πλασάρισμα στο πρώτο μισό της βαθμολογίας, το επερχόμενο κυριακάτικο ντέρμπι αντιμετωπίζεται ως τελικός από τον κόσμο της. Και πώς να μην αντιμετωπιστεί έτσι, όταν η μισητή της αντίπαλος είναι πολύ κοντά στο να σηκώσει το 12ο τρόπαιο της ιστορίας της και να την προσπεράσει σε τίτλους…
Τα εισιτήρια στην Tele2Arena έχουν ήδη εξαντληθεί και παρόλο που ενδεχόμενη ήττα για την ΑΪΚ δεν δείχνει ικανή να της στερήσει το πρωτάθλημα, αφού η διαφορά των οχτώ βαθμών χάνεται μόνο με αυτοκτονία, η Γιουργκόρντεν είναι αποφασισμένη να τα δώσει όλα και να κάνει οτιδήποτε περνάει από το χέρι της για να φρενάρει την αντίπαλό της. Κι αν τα καταφέρει, με δεδομένο ότι το πρόγραμμα της ΑΪΚ ως το τέλος δεν είναι και το πλέον ευνοϊκό (μετά τη Γιουργκόρντεν, παίζει με Μάλμε εντός, Έστερσουντ εκτός, Σούντσβαλ εκτός και Κάλμαρ εκτός), μας περιμένει ένα πολύ ενδιαφέρον φινάλε στη σεζόν.
