Η απροθυμία της τουρκικής κυβέρνησης να αποδεχτεί τον Sars-Cov-2 ως απειλή και να λάβει έγκαιρα μέτρα για τον περιορισμό εξάπλωσής του προορίζεται σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές να εξελιχθεί στη μεγαλύτερη δοκιμασία για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη 17χρονη θητεία του στο πηδάλιο της χώρας.
Οι τουρκικές αρχές ανακοίνωσαν το πρώτο κρούσμα νέου κορονοϊού στις 11 Μαρτίου κι ενώ έως τότε η επιστημονική κοινότητα και η παγκόσμια κοινή γνώμη αναρωτιόντουσαν πώς είναι δυνατόν μια χώρα 81 εκατομμυρίων κατοίκων να έχει μείνει ανέγγιχτη από τον ιό, όταν σε πέντε από τα οχτώ γειτονικά της κράτη υπήρχαν αρκετά κρούσματα και ειδικότερα σε ένα εξ’ αυτών (Ιράν) η μετάδοση είχε λάβει διαστάσεις επιδημίας.
Την Πέμπτη 5 Μαρτίου ο υπουργός Υγείας της χώρας Φαχρετίν Κοτζά χαρακτήριζε την Τουρκία «καθαρή» από τον ιό σε όλη την επικράτειά της. «Καταφέραμε να είμαστε χωρίς κορονοϊό χάρη στα μέτρα πρόληψης που έχουμε πάρει και τους ελέγχους που πραγματοποιούμε, σε αντίθεση με γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες», είπε τότε μεταξύ άλλων, κάνοντας λόγο και για ένα τουρκικής προέλευσης τεστ ελέγχου για τον ιό, που δίνει τη δυνατότητα διάγνωσης μέσα σε μόλις 90 λεπτά.
Πέντε ημέρες αργότερα ο Ερντογάν δήλωνε ότι προφανώς «έχουμε πάρει τα κατάλληλα μέτρα από τη στιγμή που ο ιός έχει εμφανιστεί σε 114 χώρες, αλλά εμείς δεν έχουμε ακόμα κρούσμα». Μόνο σε μια χώρα που η συντριπτική πλειονότητα των Μ.Μ.Ε. προπαγανδίζει τις θέσεις της κυβέρνησης θα μπορούσε να μην εκληφθούν ως… χιούμορ τέτοιου είδους δηλώσεις. Όπως και του υπουργού Υγείας στις 11/3, οπότε διαφήμιζε ότι «κανένας ιός δεν είναι ισχυρότερος από τα μέτρα που έχουμε λάβει». Υπήρχαν από τότε φωνές εντός της χώρας που υποστήριζαν ότι οι τουρκικές αρχές βάφτιζαν τον Covid-19… πνευμονία, πιο ηχηρές όμως ήταν οι δηλώσεις ψευδο-γιατρών σε τηλεοπτικούς σταθμούς για το απρόσβλητο από τον κορονοϊό τουρκικό DNA και για τη «θαυματουργή» κολόνια λεμονιού, που καταπολεμά το νέο κορονοϊό…
«Δεν αξίζει να παίζουμε άλλο»
Ο αγώνας του Γιουρόπα Λιγκ στην Κωνσταντινούπολη της 12ης Μαρτίου ανάμεσα στην Μπασακσχεχίρ και την Κοπεγχάγη διεξήχθη κανονικά με κόσμο (μόνο στο Ρέιντζερς – Λεβερκούζεν συνέβη εκείνο το βράδυ το ίδιο, ενώ δύο παιχνίδια δεν έγιναν καθόλου) και δεν αποκλείεται σε λίγο καιρό να αποδοθεί σε αυτό ανάλογη επιδημική βαρύτητα με ό,τι συνέβη στην Ιταλία και τον «καταραμένο» αγώνα της Αταλάντα με τη Βαλένθια για το Τσάμπιονς Λιγκ. Η Ιταλία είχε μόνο τρία κρούσματα όταν έγινε το ματς αυτό, η Τουρκία αντίστοιχα μόνο ένα καταγεγραμμένο, εκείνο της 10ης Μαρτίου.
Τα εθνικά πρωταθλήματα ποδοσφαίρου και μπάσκετ ήταν από τα τελευταία στην Ευρώπη που διακόπηκαν και έως ότου συμβεί αυτό υπήρχαν παίκτες – όπως ο Μπόμπι Ντίξον της Φενερμπαχτσέ – που μέσω των λογαριασμών τους στα social media εξέφραζαν την απορία τους για την απόφαση συνέχισής τους. Ανήμερα της ανακοίνωσης του πρώτου θανάτου από το νέο κορονοϊό στην Τουρκία – στις 17 Μαρτίου – ο απόλυτος σταρ της Euroleague, ο Σέιν Λάρκιν, τόνισε ότι «δεν αξίζει να παίζουμε άλλο», αναφερόμενος στο μεγάλο ρίσκο και την αίσθηση ότι εκφράζει πολλούς συναθλητές του. Η απόφαση για τη διακοπή των εθνικών πρωταθλημάτων λήφθηκε μόλις στις 19 Μαρτίου και τέσσερις μέρες αργότερα έγινε γνωστό ότι ο Κώστας Σλούκας και οι συμπαίκτες του στη Φενέρ, Γιαν Βέσελι και Αχμέτ Ντουβερίογλου εντοπίστηκαν θετικοί στον ιό…
Από τις 16/03 είχαν κλείσει σχολεία, στρατιωτικές σχολές, καταστήματα εστίασης, κέντρα διασκέδασης και πολιτιστικοί χώροι, ενώ απαγορεύτηκε μέχρι νεωτέρας η ομαδική προσευχή στα τεμένη και ανεστάλη η αεροπορική συνδέσεων με πάνω από 20 χώρες.
Η κατάσταση γύρισε μπούμερανγκ
Στις 23 Μαρτίου η Τουρκία ανακοίνωσε 293 νέα κρούσματα (που ανέβασαν το συνολικό αριθμό στα 1529) και εφτά θανάτους που αύξησαν τον αριθμό των θυμάτων στα 37. Σε έκτακτη συνέντευξη Τύπου ο υπουργός Υγείας Κοτζά… αποκάλυψε ότι ο ιός έχει επεκταθεί σε όλη τη χώρα. Η κυβέρνηση αντιλήφθηκε, έστω με εγκληματική καθυστέρηση, ότι η (πλήρης) συγκάλυψη και διαστρέβλωση των γεγονότων θα γύριζαν μπούμερανγκ. Ακόμα και οι πολίτες στα βάθη της Ανατολίας αρχίζουν να «ξυπνούν», αντιλαμβανόμενοι ότι δεν γίνεται να χάθηκαν ξαφνικά τόσοι συνάνθρωποι τους (κάποιοι εκ των οποίων οικείοι τους) από… πνευμονία. Η εγκυρότητα των εγχώριας κατασκευής τεστ αμφισβητείται εντόνως. Ομοίως και τα αποτελέσματα των εργαστηριακών ελέγχων, που γίνονται σε μόλις 5/25 κέντρα του τουρκικού υπουργείου Υγείας. Οι φωνές «λογικής» σε Μ.Μ.Ε. και μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυξάνονται και πληθύνονται.
«Χάσαμε την ευκαιρία μας να γίνουμε Χονγκ Κονγκ και Σιγκαπούρη. Τώρα θα πρέπει να αναλώσουμε όλες τις δυνάμεις μας στο να μη γίνουμε Ιταλία», προειδοποίησε μέσω twitter o καθηγητής Αλπάι Αζάπ, μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του τουρκικού υπουργείου Υγείας.
Ο υπεύθυνος τμήματος πανδημίας του Πανεπιστημίου της Σμύρνης, Γιουσούφ Σαβράν, το πήγε ένα βήμα παραπέρα. Από τη στιγμή του πρώτου θανατηφόρου κρούσματος κι έπειτα, η εκθετική αύξηση κρουσμάτων και θανάτων είναι μεγαλύτερη στην Τουρκία απ’ ό,τι στο αντίστοιχο διάστημα στην Ιταλία. Μόνο στις 31 Μαρτίου η χώρα μέτρησε 2.704 νέα κρούσματα, με το συνολικό αριθμό τους να φτάνει τα 15.679 ακριβώς 14 ημέρες μετά τον πρώτο θάνατο. Η Ιταλία πέρασε τα 15.000 κρούσματα 22 ημέρες μετά το πρώτο θανατηφόρο.
Σε βίντεο που ανάρτησε στον προσωπικό λογαριασμό του στο YouTube, ο Σαβράν έκανε δραματική έκκληση στον κόσμο να τηρήσει τα μέτρα απομόνωσης, τονίζοντας πως ο ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων και των θανάτων ξεπερνά αυτόν της Ιταλίας, στην οποία άργησαν να καταλάβουν τι ακριβώς γίνεται! «Η Τουρκία δεν έχει αντιληφθεί την κρισιμότητα της κατάστασης και αν δεν το κάνουμε έστω και τώρα θα έχουμε χιλιάδες θανάτους», δήλωσε.
Η αντίδραση του Ερντογάν ήταν να επιβάλει «εθελοντική» καραντίνα σε 30 πόλεις και να ανακοινώσει νέα μέτρα (στις 27/03), στην πραγματικότητα όμως μοιάζει να παραμένει στον… κόσμο του. Στο διάγγελμά του, την περασμένη Πέμπτη, τόνισε ότι «έχουμε προετοιμαστεί για κάθε σενάριο» και εμφανίστηκε βέβαιος ότι «αναχαιτίζοντας σε 2-3 εβδομάδες την ταχύτητα της διάδοσης του ιού, θα ξεπεράσουμε αυτήν την περίοδο όσο το δυνατόν συντομότερα και με όσο το δυνατόν λιγότερη ζημιά». Ανήμπορος δε να απαλλαχθεί ούτε τώρα από τη μεγαλομανία του πρόσθεσε πως «εφόσον τηρούμε τις προειδοποιήσεις και παραμείνουμε προσεκτικοί μας περιμένουν λαμπρές ημέρες…»
Το tweet του Ενές Καντέρ
Την ίδια ημέρα εξαπολύθηκε εναντίον του η πιο σκληρή κριτική σε όλο το αυτό διάστημα που ο Sars-Cov-2 απασχολεί την ανθρωπότητα, όχι από κάποιον πολιτικό αντίπαλό του, αλλά από έναν ορισμένο εχθρό του από το χώρο του αθλητισμού. Ο Τούρκος σέντερ των Μπόστον Σέλτικς Ενές Καντέρ δυσφήμησε σε όλο τον κόσμο τον «δικτάτορα», όπως τον αποκαλεί, στην προσπάθειά του αναδείξει άλλη μία φορά τον αυταρχικό τρόπο με τον οποίο διοικεί την Τουρκία.
Αυτή τη φορά στο στόχαστρό του τέθηκε η καθυστερημένη αντίδραση της Τουρκίας στη μάχη κατά της πανδημίας και οι πληροφορίες ότι καθημερινά φιμώνονται οι φωνές που προσπαθούν να προβάλουν τη δραματική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα εξαιτίας της εγκληματικής στάσης της κυβέρνησής της. «Δυστυχώς υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που πεθαίνουν από κορονοϊό στους δρόμους, υπό το φως του ήλιου, στην Τουρκία. Ο δικτάτορας Ερντογάν τα καλύπτει αυτά και δεν επιδεικνύει την απαραίτητη φροντίδα και προσοχή. Κάνε κάτι, παλαβέ…», έγραψε χαρακτηριστικά στο τελευταίο μήνυμά του στο Twitter ο 27χρονος NBAer, ανεβάζοντας ένα βίντεο με σκληρές εικόνες από την Τουρκία, το οποίο δείχνει ανθρώπους να σωριάζονται στον δρόμο «χτυπημένοι» από την ασθένεια. Προφανώς το συγκεκριμένο βιντεοσκοπημένο υλικό τού το έστειλαν άνθρωποι από την πατρίδα του που θα ήταν πολύ επικίνδυνο να το προβάλουν οι ίδιοι.
Η κόντρα του Ερντογάν με τον Καντέρ έχει πολιτική αφετηρία και έχει εξελιχθεί σε μετωπική σύγκρουση αβυσσαλέου μίσους. Ο Τούρκος πρόεδρος του έχει επιβάλει κάθε είδους ποινή, από επικήρυξη έως αφαίρεση του τουρκικού διαβατηρίου. Τον έχει χαρακτηρίσει «προδότη του έθνους» και δεξί χέρι του Φετουλάχ Γκιουλέν (!), στον οποίο είχε αποδώσει την ενορχήστρωση της απόπειρας εκδήλωσης πραξικοπήματος σε βάρος του.
Όταν τον περασμένο Νοέμβριο ο Ερντογάν αφίχθη στην Ουάσινγκτον για την επίσκεψη στο Λευκό Οίκο, ο Καντέρ ξεσπάθωσε στα αμερικανικά Μ.Μ.Ε., βγάζοντας στη φορά τα άπλυτα του σουλτάνου με τρόπο που ελάχιστοι μπορούν να το κάνουν. «Δεν έχω δει την οικογένειά μου ή μιλήσει μαζί της τα τελευταία πέντε χρόνια, ο πατέρας μου πήγε φυλακή, τα αδέρφια μου δεν μπορούν να βρουν δουλειά. Το διαβατήριο μου ανακλήθηκε, υπάρχει διεθνές ένταλμα σύλληψής μου, η οικογένειά μου δεν μπορεί να φύγει από τη χώρα. Δέχομαι απειλές θανάτου κάθε μέρα, ενώ προσπάθησαν να με απαγάγουν στην Ινδονησία! Μου λένε να βουλώσω το στόμα μου, να βγάλω απλά τα λεφτά μου και να ζήσω ευτυχισμένα. Με ρωτούν γιατί να μιλάω για όλα αυτά τα θέματα, αλλά η ελευθερία δεν είναι δωρεάν. Η προσωπική εμπειρία μου δεν είναι εξαίρεση στον κανόνα. Ο άνθρωπος αυτός έχει μεταξύ τόσων άλλων φυλακίσει 17.000 αθώες γυναίκες και μωρά!»
Η μεγαλύτερη κρίση για το καθεστώς Ερντογάν
Σχεδόν πέντε μήνες μετά το καθεστώς Ερντογάν μοιάζει να βιώνει τη μεγαλύτερη κρίση από το 2003 που ο 66χρονος σήμερα ηγέτης βρέθηκε για πρώτη φορά την εξουσία. Η εκ των έσω αμφισβήτηση φαίνεται ότι έχει φτάσει σε πρωτόγνωρα επίπεδα, καθώς από τη μία η εξάπλωση της επιδημίας και από την άλλη η οικονομική κρίση σφίγγουν τον κλοιό γύρω από τον Τούρκο πρόεδρο. Ειδικοί της Υγείας και ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ζητούν να κηρυχτεί γενικό lockdown σε όλη τη χώρα ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα, αλλά ο Ερντογάν διστάζει να μπλοκάρει τελείως τα γρανάζια της οικονομίας, υπό το φόβο ενός γενικευμένου «κραχ», που θα πλήξει περαιτέρω την εικόνα και το κύρος του. Έως τώρα έχει δώσει στους τοπικούς άρχοντες την εξουσία να αποφασίζει για τα μέτρα η κάθε περιφέρεια και το απόγευμα της Κυριακής ο νομάρχης της Κωνσταντινούπολης Αλί Γερλίκαγιά έθεσε σε 48ωρη καραντίνα την πόλη των 16 εκατ. κατοίκων.
Η περίπτωση της Τουρκίας αποτελεί πια αντικείμενο επιστημονικής μελέτης και υγειονομικό παράδειγμα προς αποφυγή. «Τα στοιχεία δεν συμβαδίζουν με τα περιστατικά. Νομίζω ότι οι πραγματικοί αριθμοί κρουσμάτων και θυμάτων είναι πολύ πιο υψηλοί», δήλωσε ο Δρ. Σουρενκιόκ, μέλος του ιατρικού συλλόγου της Σμύρνης. Απομένει να φανεί το μέγεθος της καταστροφής σε μια χώρα που σε πρώτη φάση αρνήθηκε να συνεργαστεί με τον ΠΟΥ και προσπάθησε να κρύψει κάτω από το χαλί ένα πρόβλημα που δεν ήταν δυνατό να μείνει σκεπασμένο για καιρό.
Το ζήτημα πια για τον Ερντογάν είναι αν θα αντέξουν οι μηχανισμοί προπαγάνδας στο φιλτράρισμα και τη διαστρέβλωση στοιχείων ή αν θα υπερκεραστεί όλο αυτό το οικοδόμημα από τη ζοφερή πραγματικότητα. Σε πρώτη φάση το γεγονός ότι και εντός της χώρας διακινούνται όλο και περισσότερο πληροφορίες που μιλούν ευθέως ή παραπέμπουν σε «παραποίηση αλήθειας» είναι δυσοίωνο σημάδι για τον σουλτάνο. Ίσως ακόμα περισσότερο και απ’ το ότι η εξάπλωση του Sars-Cov-2 στην Τουρκία βρίσκεται, βάσει των επιδημιολογικών μοντέλων, ακόμα στην αρχή.
