Οι περισσότεροι γνωρίσαμε το σουηδικό ποδόσφαιρο και κατ’ επέκταση τις σουηδικές ομάδες μέσα από το στοίχημα και τον ΟΠΑΠ. Εξαιρούνται βέβαια εκείνοι που τη δεκαετία του ’80 είδαν τη μεγάλη Γκέτεμποργκ να κατακτά δύο κύπελλα ΟΥΕΦΑ, το σημερινό Γιουρόπα Λιγκ. Όλοι οι υπόλοιποι ήξεραν μόνο κάποια ονόματα, όπως της Μάλμε ή της ΑΙΚ, που απέκλεισε το 1999 την ΑΕΚ στα προκριματικά του Champions League.
Μια «περίεργη» γλώσσα
Το στοίχημα, λοιπόν, μας έφερε πιο κοντά στο σουηδικό ποδόσφαιρο, γνωρίζοντας έτσι κι άλλες ομάδες, γήπεδα, πόλεις, ποδοσφαιριστές, ακόμα και προπονητές. Εκείνο που δεν μάθαμε σωστά είναι τα πραγματικά ονόματα των ομάδων, είτε γιατί δεν γνωρίζουμε τη γλώσσα είτε γιατί δεν μας διόρθωσε ποτέ κανείς. Έτσι, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή κι ας δούμε τι συμβαίνει με αυτή την –κατά πολλούς- περίεργη γλώσσα.
Στα σουηδικά, δεν υπάρχουν οι ήχοι τζ, τς, ζ. Αν σας ζητήσω να σκεφτείτε μια σουηδική ομάδα που το όνομά της περιέχει κάποιον ήχο-φθόγγο από τους παραπάνω, το πιθανότερο είναι να σας έρθει πρώτη στο μυαλό η Τζουργκάρντεν. Και η αμέσως επόμενη σκέψη-απορία θα είναι το πώς τελικά προφέρεται. Γιουργκόρντεν είναι η απάντηση. Όπου στα σουηδικά έχουμε το δίφθογγο dj ή lj, αυτός ισοδυναμεί με ελληνικό «γ». Επομένως, το djur στο Djurgården προφέρεται γιουρ (που σημαίνει ζώο). Θα θυμάστε επίσης και τη «θρυλική» Ljungskille, που πλέον βολοδέρνει στην τρίτη κατηγορία. Ομοίως και εδώ το ljung γίνεται γιουνγκ, Γιουνγκσκίλε λοιπόν, όχι Λουνγκσκίλε που τη συναντάμε συνήθως.
Χωρίς λογική
Τα σουηδικά έχουν τρία «περίεργα» φωνήεντα: å, ä, ö. Οι ήχοι αυτών των τριών φωνηέντων είναι κατά προσέγγιση ο, ε, και ε αντίστοιχα. Το τελευταίο θα το προφέρετε σωστά αν φέρετε στο μυαλό σας τις αγγλικές λέξεις hurt και bird. Οπότε, για να επανέλθουμε στη Γιουργκόρντεν, το gården (=κήπος) προφέρεται γκόρντεν. Κι έχοντας αυτό ως δεδομένο, η γνωστή Häcken και η «μικρή» Värnamo, πώς θα διαβαστούν σωστά; Αφήνω την απάντηση επάνω σας γιατί είμαι σίγουρος πως θα τη βρείτε – πάντως ούτε Χάκεν ούτε Βάρναμο.
Στα ονόματα Γιόνσεπινγκ και Νόρκεπινγκ, η προφορά κατά τον ΟΠΑΠ δεν ακολουθεί καμία λογική. Ακόμα και στα ελληνικά, φαίνεται με το μάτι η ομοιότητα των δύο ονομάτων. Γιατί λοιπόν να μην τα προφέρουμε με τον ίδιο τρόπο, γιατί στο ένα να είναι σεπινγκ και στο άλλο κεπινγκ; Ποιος από τους δύο τρόπος είναι ο σωστός, θα αναρωτηθεί κανείς. Ο πρώτος, είναι η απάντηση. Κι αυτό γιατί στα σουηδικά ο συνδυασμός k+ö ισούται με παχύ «σε». Άρα, Jönköping και Norrköping μας κάνουν Γιόνσεπινγκ και Νόρσεπινγκ.
Θα σας αποκαλύψω και κάτι ακόμα. Δεν υπάρχει ομάδα που να λέγεται Μπρομαποϊκάρνα! Όμως, υπάρχει ομάδα που λέγεται Μπρόμαπόικαρνα, ή, έστω, Μπρομαπόικαρνα, και η εξήγηση είναι πολύ απλή. En pojke στα σουηδικά σημαίνει ένα αγόρι (πόικε). Ο πληθυντικός, αγόρια, είναι Pojkar (πόικαρ), ενώ Pojkarna (πόικαρνα) είναι ο πληθυντικός με άρθρο, τα αγόρια. Θα παρατηρήσετε πως ο τόνος ούτε πέφτει ούτε ανεβαίνει, παραμένει στην ίδια συλλαβή. Σε αυτή την περίπτωση πάντως, παραδέχομαι πως το λάθος είναι φυσιολογικό. Στα ελληνικά, δεν υπάρχει λέξη που να τονίζεται πάνω από την προπαραλήγουσα, οπότε είναι σύνηθες και σε ένα βαθμό αποδεκτό σε τέτοιες περιπτώσεις ο τόνος να πέφτει, ώστε να είναι πιο οικείος στα δικά μας αυτιά.
Μπούρνλι και Στοκ
Πάμε να δούμε λίγο και κάτι ακόμα σχετικά με τα φωνήεντα. Γράφουν τα κουπόνια μας, επαναλαμβάνουμε και εμείς: Λαντσκρόνα, Μπράγκε, Έρεμπρο, Ντάλκουρντ. Πλην της Έρεμπρο (που κανονικά τονίζεται στη λήγουσα, δηλαδή Ερεμπρό), οι τονισμοί είναι σωστοί. Η προφορά είναι όμως λάθος. Αν σας φαίνεται υπερβολικό, σκεφτείτε το εξής. Να έρθει ένας και να σας πει τις εξής ομάδες κάπως έτσι: Μπούρνλι (Burnley), Γουάτφορντ (Watford), Στοκ (Stoke), Χούντερσφιλντ (Huddersfield), Γολβς (Wolves), Χουλ (Hull), Μπούρτον (Burton), Σούντερλαντ (Sunderland) και πάει λέγοντας. Είμαι σίγουρος πως οι περισσότεροι από εμάς θα βάζαμε τα γέλια και θα γινόμασταν και επικριτικοί.
Έχετε απάντηση αν σας ρωτούσαν ποτέ, όχι ποιο είναι το σωστό, αλλά γιατί ισχυρίζεστε ότι αυτό που λέτε είναι και το σωστό; Αν μπείτε στη διαδικασία να αναρωτηθείτε γιατί το αγγλικό u είναι μερικές φορές ου, ενώ άλλες φορές είναι α ή ακόμα και ε, θα ανακαλύψετε πολλά. Το ίδιο ισχύει και για τη σουηδική γλώσσα. Συλλαβή που τονίζεται και το φωνήεν της είναι μακρόχρονο, τότε προφέρεται ως μακρόχρονο. Πρακτικά, και για να μη μακρηγορούμε, η σωστή προφορά είναι Λαντσκρούνα, Μπρόγκε, Ερεμπρού και Ντόλκουρντ.
Μπεργκ ή… Μπεργ;
Τέλος, δεν υπάρχει ήχος –ργκ στο συνδυασμό –rg, αλλά -ργ. Όλοι, και κυρίως οι φίλοι του Παναθηναικού, γνωρίζουμε τον Berg, που όμως δεν είναι Μπεργκ αλλά Μπεργ. Όπως γνωρίζουμε και τις ομάδες-πόλεις, Göteborg, Elfsborg, Helsingborg. Τονίζονται στο τέλος και ισχύει ό,τι και στο όνομα του Berg. Δηλαδή, Γετεμπόργ, Ελφσμπόργ, Χελσινγκμπόργ. Να σημειώσουμε εδώ ότι, για λόγους ευκολίας, στον προφορικό λόγο το –ργ γίνεται –ρι, αλλά αυτό είναι άλλη κουβέντα.
Τον αντίλογο φυσικά και τον ακούω: Βρε, το θέμα είναι να σκοράρει ο κάθε Μπεργκ και να κερδίζει η κάθε Βέρναμο, κι ας τη λέμε και… Βούρναμο εμείς! Σαφώς, το βασικό για όλους μας στο στοίχημα είναι η νίκη και το κέρδος. Αλλά, ταυτόχρονα, για να μεγιστοποιήσουμε τις πιθανότητές μας, είναι αναγκαίο να μπορέσουμε να μπούμε μέσα στην κουλτούρα της κάθε χώρας, να διευρύνουμε τις γνώσεις μας για τη γλώσσα της, τη γεωγραφία της, τα ήθη και τα έθιμά της. Μόνο τότε θα καταφέρουμε να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε και το ποδόσφαιρό της. Κι αυτό ακριβώς, αρχής γενομένης από σήμερα, είναι που θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μέσα από το Blog του Match Money.
