Δύο νίκες από την πρώτη κατάκτηση του τίτλου ύστερα από μια 30ετία απέχει η Λίβερπουλ -κοινώς να κυλήσει ξανά η μπάλα στη σεζόν– και η πιθανότητα του void εγκυμονεί τον κίνδυνο μιας μίνι καταστροφής για τους «κόκκινους». Αν πράγματι συμβεί κάτι τέτοιο, θα πρόκειται για την πιο φημισμένη απώλεια τίτλου στην ιστορία του ποδοσφαίρου – ένα κάζο που θα συζητιέται για δεκαετίες, ενδεχομένως και αιώνες. Δεν θα είναι πάντως η πρώτη φορά που η Λίβερπουλ θα χάσει ένα πρωτάθλημα μέσα από τα δικά της χέρια. Η διαφορά είναι ότι στην προηγούμενη περίπτωση είχε ακέραια ευθύνη.
Αν γινόταν ένα γκάλοπ για την πιο διάσημη εναλλαγή «στέψης» στο τελευταίο λεπτό ενός πρωταθλήματος, το χαμένο πέναλτι του Τζούκιτς στο Ντέπορ – Βαλένθια του 1994 (με ωφελημένη την Μπαρτσελόνα) και το γκολ του Μάικλ Τόμας στο Λίβερπουλ – Άρσεναλ 0-2 του 1989 θα έδιναν γερή κόντρα για την πρωτιά. Η δεύτερη περίπτωση όμως είχε τη μοναδικότητα να κρίνεται ο τίτλος στις καθυστερήσεις σε head-to-head μονομαχία. Και μάλιστα υπέρ του απόλυτου αουτσάιντερ, για μια σειρά από λόγους που χρειάζεται αρκετή… φλυαρία για να αναδειχθούν.
Η Λίβερπουλ του ’89 ήταν η εστεμμένη πρωταθλήτρια και η ομάδα που είχε κατακτήσει τους 9/13 τελευταίους τίτλους. Έξι ημέρες νωρίτερα από τον «τελικό» πρωταθλήματος είχε πάρει το κύπελλο, νικώντας σε ένα συγκλονιστικό τελικό την Έβερτον με 3-2 (στην παράταση). Η Άρσεναλ είχε τερματίσει 6η τη σεζόν 1987-88 και τα προηγούμενα 18 χρόνια είχε πάρει μόνο ένα κύπελλο.
Η Άρσεναλ ήταν στο -2 και χρειαζόταν νίκη με διαφορά δύο γκολ για να πάρει τον τίτλο, καλύπτοντας το χάντικαπ στη διαφορά τερμάτων (τότε, φυσικά, η νίκη έδινε δύο πόντους και η ισοπαλία από έναν). Η Λίβερπουλ είχε τρία χρόνια να ηττηθεί στο «Άνφιλντ» με διαφορά άνω του ενός γκολ, ενώ δεν είχε ηττηθεί εκεί από την Άρσεναλ τα προηγούμενα 14, έχοντας 10 νίκες και τρεις ισοπαλίες!
Η ομάδα του Κένι Νταλγκλίς είχε κατακτήσει τον τίτλο με εννιά βαθμούς διαφορά την προηγούμενη σεζόν και μετά την επιστροφή του Ίαν Ρας από τη Γιουβέντους έμοιαζε ακόμα ισχυρότερη. O Ουαλός πλαισίωσε μια επίθεση αποτελούμενη από τους Μπαρνς, Μπίρντσλι και Όλντριτζ. Η Λίβερπουλ δεν είχε ηττηθεί ποτέ όταν Ρας και Όλντριτζ ήταν μαζί στην ενδεκάδα.
Το αουτσάιντερ του 7,00
Σε επίπεδο φόρμας η διαφορά ήταν χαώδης. Η Λίβερπουλ δεν είχε ξεκινήσει καλά τη σεζόν (λόγω και των τραυματισμών του Άλαν Χάνσεν και του Ρας), στις 14 Ιανουαρίου έπεσε στην 6η θέση της βαθμολογίας και στο -11 από την Άρσεναλ. Έκτοτε όμως, η μία έμοιαζε με τρένο και η άλλη με καρβουνιάρη. Στα επόμενα 24 παιχνίδια για όλες τις διοργανώσεις η Λίβερπουλ έτρεξε σερί 21-3-0, ενώ η Άρσεναλ δεν νίκησε σε κανένα από τα δύο τελευταία, πριν από την επίσκεψη στο «Άνφιλντ». Αμφότερα μάλιστα εντός έδρας. Ηττήθηκε με 2-1 από την Ντέρμπι και έφερε 2-2 με τη Γουίμπλεντον. Στα 20 τελευταία της για το πρωτάθλημα έκανε μόνο 10 νίκες.
Κοντολογίς, για να το προσαρμόσουμε σε στοιχηματικά επίπεδα, οι Άγγλοι μπουκ έδιναν στο 7,00 την κατάκτηση του τίτλου από την Άρσεναλ, ήτοι τη νίκη της με χάντικαπ στο μεγάλο ματς τίτλου. Τρεις μέρες πριν από αυτό η Λίβερπουλ υποδέχτηκε τη Γουέστ Χαμ, που ήθελε αποτέλεσμα για να αποφύγει τον υποβιβασμό. Το αγωνιστικό πρόγραμμα των «reds» είχε πυκνώσει λόγω της τραγωδίας του «Χίλσμπορο» στις 15 Απριλίου, στον ημιτελικό κυπέλλου με τη Νότιγχαμ, καθώς εκτός του ότι μετατέθηκε (φυσικά) αυτό το παιχνίδι αναβλήθηκαν και τα δύο επόμενα της για το πρωτάθλημα. Ένα εξ αυτών ήταν το ντέρμπι με την Άρσεναλ, το οποίο ήταν προγραμματισμένο να διεξαχθεί στις 22/04. Η ομοσπονδία δεν έχασε την ευκαιρία και το έβαλε τελευταίο στο καλαντάρι της Λίβερπουλ, προσδοκώντας να εξελιχθεί σε κριτήριο για την κατάκτηση του τροπαίου.
Έτσι, η Λίβερπουλ, από τις 3 Μαΐου και την ισοπαλία με την Έβερτον έως και το παιχνίδι με την Άρσεναλ έπαιξε -και νίκησε- έξι φορές. Τη Γουέστ Χαμ τη διέλυσε με 5-1 και την έριξε κατηγορία. Στο ίδιο διάστημα η Άρσεναλ έκανε μία νίκη, μία ισοπαλία και μία ήττα. Αν κάποια ομάδα έδειχνε κουρασμένη αυτή ήταν του Τζορτζ Γκρέιαμ, έστω κι αν δεν είχε υποχρεώσεις για το κύπελλο. «Μετά το 2-2 με τη Γουίμπλεντον κάναμε γύρο θριάμβου για να ευχαριστήσουμε το κοινό του “Χάιμπουρι” για την υποστήριξή του κατά τη διάρκεια της σεζόν. Μας χειροκρότησαν με συγκατάβαση σαν να μας έλεγαν “καλά τα πήγαμε, έστω και αν δεν το πήραμε”», θυμάται ο επιθετικός της Άρσεναλ Άλαν Σμιθ: «Ακόμα και ο πρόεδρος κατέβηκε μετά το τέλος του ματς στα αποδυτήρια για να μας πει ότι “είχατε μια σπουδαία σεζόν και μας κάνατε υπερήφανους”. Μας μίλησε σαν να είχε τελειώσει ήδη η σεζόν και να είχαμε πάρει τη δεύτερη θέση».
«0-2; Κανένα πρόβλημα…»
Όπως δήλωσε επίσης χρόνια μετά ο Σμιθ, εκτός από τον κόσμο της ομάδας και τον πρόεδρο «ούτε οι παίκτες πιστεύαμε ότι ήταν εφικτό να νικήσουμε με δύο γκολ διαφορά στο «Άνφιλντ». Το πίστευε όμως αυτός που έπρεπε περισσότερο από κάθε άλλον, ο Τζορτζ Γκρέιαμ. «Όταν το ματς της Λίβερπουλ με τη Γουέστ Χαμ τελείωσε και γνωρίζαμε τι χρειαζόμασταν, ο κόουτς με χτύπησε στον ώμο και είπε: “0-2; Κανένα πρόβλημα…”»
Ο Γκρέιαμ προετοίμασε τους παίκτες τους με τον ενδεδειγμένο τρόπο, πείθοντάς τους ότι όλη η πίεση ήταν στην πλευρά της Λίβερπουλ. Σε ψυχολογικό επίπεδο τους αποφόρτισε τελείως, λέγοντάς τους ότι «όπως ήρθαν τα πράγματα εμείς είμαστε αυτοί που δεν έχουμε απολύτως τίποτα να χάσουμε». Παράλληλα όμως πέτυχε τη μέγιστη δυνατή συσπείρωση και αφοσίωση στο τακτικό του πλάνο. Τους «έψησε» ότι όσο περισσότερο θα κρατούσαν το μηδέν στην άμυνα, τόσο θα αυξανόταν οι πιθανότητές τους για το κόλπο γκρόσο. «Πίεση σε όλο το γήπεδο στο πρώτο ημίχρονο, δεν με πειράζει να τελειώσει 0-0. Αν καταφέρουμε να σκοράρουμε πρώτοι η ψυχολογική πίεση των αντιπάλων θα μετατραπεί σε πανικό», τους είχε πει και άφησε σε… άλλους να πεισμώσουν και να οπλίσουν με έξτρα κίνητρο τους παίκτες του.
Ο βρετανικός Τύπος είχε προεξοφλήσει την έκβαση του τίτλου. «You don’t have a prayer, Arsenal», έγραψε η Daily Mirror ανήμερα του αγώνα, ενώ η Sun παρομοίασε τους Gunners με φιλοξενούμενους σε πάρτι. «Δεν μας ανησυχεί η Άρσεναλ», είχε δηλώσει ο μέσος της Λίβερπουλ, Στιβ ΜακΜάχον, στο ίδιο μήκος κύματος με την αναφορά των Times, που χαρακτήρισαν «απίθανο» ένα θρίαμβο της Άρσεναλ.
Ο Σμιθ θυμάται ότι η ατμόσφαιρα στις προπονήσεις τις παραμονές του αγώνα ήταν πιο χαλαρή από ποτέ. «Δεν υπήρχε ο παράγοντας φόβος, αλλά ήμασταν πολύ άνετοι πνευματικά γιατί περιμέναμε να… χάσουμε», έχει δηλώσει ο μέσος της Άρσεναλ, Μάικλ Τόμας.
Ο Γκρέιαμ έπαιξε το τελευταίο χαρτί του, το ύστατο τρικ πώρωσης, κατά τη μετάβαση της ομάδας από το ξενοδοχείο στο Μέρσεϊσαϊντ. Έβγαλε το απόκομμα μιας εφημερίδας και έδωσε την εντολή να περάσει κατά σειρά απ’ όλους τους παίκτες. Το δημοσίευμα αφορούσε δηλώσεις του Γκρέιαμ Σούνες και την οπτική του για το μεγάλο ματς: «Τα παιδιά της Άρσεναλ απέναντι στους άνδρες της Λίβερπουλ…».
Το απίστευτο έγινε πραγματικότητα
Το πρώτο ημίχρονο κύλησε ακριβώς όπως το είχε σχεδιάσει ο Γκρέιαμ. Οι φιλοξενούμενοι δεν έψαχναν γκολ, αρκούμενοι να καταστρέφουν το παιχνίδι της αντιπάλου τους. Με πειθαρχία, πλεόνασμα έντασης και ενέργειας βραχυκύκλωσαν τα περίφημο passing game της Λίβερπουλ, διεκδικώντας με πείσμα κάθε μπάλα. Η τακτική προκάλεσε σύγχυση στους παίκτες της Λίβερπουλ, που από κάποια φάση κι έπειτα δεν ήξεραν τι ακριβώς πρέπει να κάνουν. Να επιτεθούν ή να παίξουν πιο συντηρητικά θωρακίζοντας την άμυνά τους; «Υποτίθεται ότι θα έπρεπε να ρισκάρουν, αλλά αυτοί περίμεναν στο μισό γήπεδο. Αυτό μας έβγαλε έξω από τα νερά μας. Μας έκανε να αναρωτιόμαστε αν ήθελαν να μας κουράσουν -δεδομένου ότι είχαμε δώσει περισσότερα παιχνίδια- και να μας πλήξουν στο τέλος», έχει πει ο Ρέι Χάουτον. Σύμφωνα με τον ίδιο πάντως, στο ημίχρονο ο Κένι Νταλγκλίς ήταν χαρούμενος. «Έχουν περάσει 45 λεπτά και ακόμα η Άρσεναλ χρειάζεται δύο γκολ».
Για κακή τύχη του King Kenny, η Άρσεναλ χρειαζόταν μόνο το ένα από τα δύο ύστερα από εφτά λεπτά στο β’ ημίχρονο. Στο 52’ ο Γουίντερμπερν εκτέλεσε φάουλ και ο Σμιθ χάιδεψε κυριολεκτικά την μπάλα με το κεφάλι, στέλνοντάς τη στα δίχτυα του Μπρους Γκρόμπελαρ. Από εκείνο το σημείο κι έπειτα η Λίβερπουλ ήταν βγαλμένη από το σενάριο που είχε χτίσει στο μυαλό του ο Γκρέιαμ. Τα προγνωστικά είχαν πάει για τα καλά περίπατο, τη μία ομάδα διέκρινε ξεκάθαρα νευρικότητα και την άλλη αυτοπεποίθηση. Η Άρσεναλ έχασε δύο μεγάλες ευκαιρίες για το χρυσό γκολ, ο Όλντριτζ κλώτσησε στο ΚΟΠ τη μοναδική μεγάλη των γηπεδούχων για το 1-1. Έστω κι έτσι όμως οι παίκτες του Νταλγκλίς κρατούσαν το σκορ τίτλου. Όταν το χρονόμετρο έδειξε 90’ ο Κέβιν Ρίτσαρντσον δεχόταν τις πρώτες βοήθειες σωριασμένος στο τερέν και ο ΜακΜάχον έδειχνε στους συμπαίκτες του ότι απομένει «ένα λεπτό ακόμα». Μπαρνς και Όλντριτζ έδιναν «five» με τις παλάμες τους, έχοντας πιστέψει ότι τελείωσε.
Δεν ήταν όμως ένα το λεπτό που απέμενε, αλλά δύο. Στο 90’:40’’ ο Γκρόμπελαρ έκανε ελεύθερο βολέ και όταν συμπληρώθηκε το 91ο ο Μπαρνς έγινε κάτοχος της μπάλας κοντά στην περιοχή της Άρσεναλ. Αντί να την κρατήσει όμως και να κάνει καθυστέρηση, επιτέθηκε κατά μέτωπο και όταν μπήκε στην περιοχή την έχασε από τον Ρίτσαρντσον. Αυτός τη γύρισε στον γκολκίπερ Λούκιτς, ο οποίος παράκουσε την οδηγία – κραυγή απόγνωσης του αρχηγού Άνταμς για ελεύθερο βολέ και την έστειλε με τα χέρια στον Λι Ντίξον. Το γέμισμα του τελευταίου βρήκε τον Σμιθ, ο οποίος την ύψωσε αμέσως για τον εφορμούντα προς την περιοχή Τόμας. Ο 22χρονος τότε μεσοεπιθετικός έχασε το κοντρόλ, αλλά επωφελήθηκε από την κόντρα πάνω στα πόδια του Στιβ Νίκολ και βρέθηκε φάτσα με τον Γκρόμπελαρ. Ο Μάικλ Τόμας, που από το 1991 έως το ’98 έπαιξε στη Λίβερπουλ, έγινε εκείνο το βράδυ δήμιός της. Αυτό που έμοιαζε απίστευτο είχε γίνει πραγματικότητα. Στο τελευταίο λεπτό του τελευταίου παιχνιδιού της σεζόν…
«Η νύχτα που το ποδόσφαιρο ξαναγεννήθηκε»
«Ποτέ στην ιστορία του αγγλικού ποδοσφαίρου δεν έχει κατακτηθεί το πρωτάθλημα τόσο αργά, τόσο απίθανα, τόσο “κλειστά” και με τέτοια δόξα», ανέφερε στην Daily Mail ο αρθρογράφος Τζεφ Πάουελ. Η στιγμή και όσα την ακολούθησαν έχει μείνει χαραγμένη στη βίβλο του αγγλικού ποδοσφαίρου και για έναν άλλο λόγο. Παρά το απόλυτο σοκ και την τεράστια απογοήτευση, οι οπαδοί της Λίβερπουλ χειροκρότησαν τους νικητές, σε ένα μεγαλείο ποδοσφαιρικού πολιτισμού. Από το ΚΟΠ ακούστηκε ακόμα και η ιαχή «πρωταθλητές, πρωταθλητές» για την ομάδα με τα κίτρινα που πανηγύριζε έξαλλα στον αγωνιστικό χώρο. Η εξέλιξη ήταν συγκλονιστική από κάθε άποψη. Οι οπαδοί της ίδιας ομάδας που τέσσερα χρόνια πριν είχαν μακελέψει το «Χέιζελ», στέλνοντας όλες τις αγγλικές ομάδες εκτός ευρωπαϊκών διοργανώσεων, αποδείκνυαν με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι είχαν πάρει με το παραπάνω το μάθημά τους. Συμβολίζοντας την αφετηρία μιας πολύ πιο ευοίωνης εποχής για το μαστιζόμενο επί σειρά ετών από το χουλιγκανισμό αγγλικό ποδόσφαιρο.
Σχεδόν δύο δεκαετίες αργότερα ο συγγραφέας και αρθρογράφος του Guardian, Τζέισον Κόουλεϊ απέδωσε την πραγματική διάσταση των γεγονότων της 26ης Μαΐου του 1989. «Εκείνη τη νύχτα το ποδόσφαιρο ξαναγεννήθηκε. Χάρη σ’ ένα δραματικό παιχνίδι που διόρθωσε τη φήμη του…»
