Κολομβία. Μεντεγίν. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η εφιαλτική ηγεμονία του καρτέλ αγγίζει το απόγειό της. Τρομοκρατικές επιθέσεις με βόμβες. Δολοφονίες δικαστικών λειτουργών, πολιτικών και δημοσιογράφων. Απαγωγές και εκβιασμοί. Μία κοινότητα παραδομένη στον φόβο. Αυτόν που προκαλούσε η παρουσία του Πάμπλο Εσκομπάρ.
Γιος αγρότη και δασκάλας. Ζωή στα όρια της φτώχειας, κάτι που λειτούργησε ως καύσιμο για τη φιλοδοξία του. Ματαιοδοξία. Μόνο ένας ματαιόδοξος θα έχτιζε έπαυλη που θύμιζε ζωολογικό κήπο. Ελέφαντες, ιπποπόταμοι, εξωτικά πουλιά και άλλα άγρια ζώα τα οποία περνούσαν με δωροδοκίες, το τελωνείο της Κολομβίας.
425 εκατομμύρια δολάρια. Το εβδομαδιαίο τσεκ στα ταμεία του καρτέλ. Ο Πάμπλο Εσκομπάρ γνώριζε ότι πρέπει να αποκτήσει λαϊκό έρεισμα. Κυρίως στις παραγκουπόλεις, στα φτωχά κοινωνικά στρώματα. Σχολεία, γήπεδα, εκκλησίες, δρόμοι, νοσοκομεία και άλλα έργα, έγιναν επί των ημερών του. Το κενό του κράτους προς τους φτωχούς ήρθε να το γεμίσει ο Εσκομπάρ. Με το αζημίωτο. Τσιλιαδόροι, πληροφοριοδότες, χειροκροτητές και στρατιώτες για το καρτέλ. Το αντάλλαγμα που πήρε.
Κομμάτι της «κοινωνικής προσφοράς» του ήταν και η εμπλοκή του με το ποδόσφαιρο. Δύο οι ποδοσφαιρικοί γίγαντες στο Μεντεγίν. Η Ιντεπεντιέντε Μεντεγίν και η Ατλέτικο Νασιονάλ. Πρόεδρός τους μπορεί να μην έγινε. Όμως, τις χρηματοδοτούσε κάτω από το τραπέζι. Διατήρηση κορυφαίων ποδοσφαιριστών. Μπόνους επιτυχιών. Ακριβές μεταγραφές. Δωροδοκίες διαιτητών. Πάνω από όλα; Ξέπλυμα χρήματος.
Η 31η Μαΐου 1989 ήταν μία τεράστια ποδοσφαιρική βραδιά για την Κολομβία. Το «Ελ Καμπίν» φόρεσε τα γιορτινά του, προκειμένου να φιλοξενήσει τον επαναληπτικό τελικό Κόπα Λιμπερταδόρες ανάμεσα στην Ατλέτικο Νασιονάλ και την Ολίμπια από την Παραγουάη. Ιστορική. Η πρώτη κατάκτηση Κόπα Λιμπερταδόρες από Κολομβιανούς. Επική. Ισοφάριση από την Ατλέτικο Νασιονάλ του 2-0 στην Ασουνσιόν. Δραματική. Με έξι σερί χαμένα πέναλτι, ως ότου ο Λιονέλ Αλβαρες να πετύχει το 5-4 και οι Παραγουανοί «αστοχήσουν» στο δικό τους. Όχι όμως και τόσο πραγματική. Για αυτό φρόντισε ο Πάμπλο Εσκομπάρ.
Η«El Espectador» και ο Γκιγιέρμο Κάνο
Ας τα δούμε όμως από την αρχή. Μπογκοτά. Βράδυ 17ης Δεκεμβρίου 1986. Ώρα 19:15. Ο Γκιγιέρμο Κάνο μόλις τελείωσε με την έκδοση της επόμενης ημέρας. Όπως συνήθιζε, κατευθύνθηκε προς το αυτοκίνητό του. Έκανε αναστροφή και πήρε κατεύθυνση προς το σπίτι του. Δύο άντρες σε μοτοσυκλέτα πλάγιασαν το αυτοκίνητο και τον πυροβόλησαν. Τέσσερις σφαίρες βρήκαν στόχο. Η ασφάλεια της εφημερίδας άνοιξε πυρ κατά των δραστών, κατάφερε να τραυματίσει τον ένα. Ο Κάνο άφησε την τελευταία του πνοή λίγο πριν τις 20:00.
Ιδρυτής και εκδότης της εφημερίδας «El Espectador», από τις κορυφαίες δημοσιογραφικές μορφές της Κολομβίας. Ο Γκιγιέρμο Κάνο υπήρξε ένα από τα πολλά θύματα του Πάμπλο Εσκομπάρ. Οι δολοφονίες δημοσιογράφων ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Όλα τα ΜΜΕ υιοθέτησαν τη λεγόμενη «αλυσίδα της σιωπής», μετά από αυτή την αποτρόπαια πράξη. Εφημερίδες δεν κυκλοφόρησαν, ραδιοφωνικοί σταθμοί σίγησαν για 24 ώρες. Φόρος τιμής στον Κάνο και διαμαρτυρία στην κυβέρνηση.
Πολέμιος των καρτέλ, ο Κάνο δεν μάσησε ποτέ τα λόγια του. Δεν φοβήθηκε, δεν υποχώρησε. Στις 25 Αυγούστου 1983, η «El Espectador» στο εξώφυλλό της ξεμπρόστιαζε τον αρχιβαρόνο, υπενθυμίζοντας σε όλους την καταδίκη και φυλάκισή του για κατοχή ναρκωτικών το 1976. Η συγκεκριμένη δημοσίευση λειτούργησε ως μέσο για την καθαίρεση του Εσκομπάρ από το Κογκρέσο.
«Τη στιγμή που υπάρχουν φαινόμενα τα οποία προκαλούν αποθάρρυνση και απόγνωση, δεν διστάζω στιγμή να τονίσω ότι το κολομβιανό πνεύμα θα προχωρήσει προς μία πιο ισότιμη, δίκαιη, ειλικρινή και ευημερή κοινωνία»
Γκιγιέρμο Κάνο, 17 Δεκεμβρίου 1986.
Το μένος του Εσκομπάρ για την «El Espectador» συνοψίζεται καλύτερα με τους συνολικά επτά θανάτους μελών της εφημερίδας. Στη βομβιστική επίθεση με 55 κιλά εκρηκτικά στα κεντρικά γραφεία, που άφησαν μόνο υλικές ζημιές. Σιωπή και συμμόρφωση ο σκοπός. Η διάλυση του έντυπου το οποίο τόλμησε να μιλήσει.
Η δολοφονία του Άλβαρο Ορτέγα
«Προτιμώ να μη βγαίνω έξω τον Δεκέμβρη ενώ τα πυροτεχνήματα των Χριστουγέννων με τρομάζουν. Με ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο και στη σκηνή του εγκλήματος. Όταν έχασα το φίλο μου μπροστά στα μάτια μου. Όταν αποφάσισα να κρεμάσω τη σφυρίχτρα μου».
Για τον Χεσούς Ντίας, το μέλλον διαγράφονταν λαμπρό. Στη δεκαετή θητεία του ως διαιτητής, πρόλαβε να γίνει διεθνής. Να σφυρίξει αγώνες Μουντιάλ, να θεωρείται ο καλύτερος στην Κολομβία. «Είχα στόχο, ήμουν αποφασισμένος και πειθαρχημένος. Δεν κάπνισα, δεν ήπια αλκοόλ, μόνο γυμναζόμουν» έλεγε ο ίδιος. Και όμως, το βράδυ της 15ης Νοέμβρη 1989 αποφάσισε να αποσυρθεί από τη διαιτησία.
Το επεισόδιο που σημάδεψε ανεξίτηλα τη ζωή του μάρκαρε με παχύ μαύρο μαρκαδόρο τη συγκεκριμένη ημερομηνία. Η εν ψυχρώ και μπροστά στα μάτια του δολοφονία του φίλου και συναδέλφου διαιτητή, Άλβαρο Ορτέγα.
Είκοσι μέρες νωρίτερα, ο Πάμπλο Εσκομπάρ παρακολουθούσε τον εκτός έδρας αγώνα της Ιντεπεντιέντε Μεντεγίν με την Αμέρικα Κάλι. Η Αμέρικα κέρδισε 3-2. Στιγμές πριν τις καθυστερήσεις, ο Ορτέγα ακύρωσε το 3-3 της Ιντεπεντιέντε Μεντεγίν. Από εκείνη τη στιγμή, ήταν νεκρός.
Ο Χεσούς Ντίας, παρακάλεσε τον Ορτέγα να μην παραβρεθεί στον επαναληπτικό του Μεντεγίν. Ο 32χρονος Ορτέγα, πατέρας δύο κοριτσιών, προτίμησε να μην ακούσει την παράκληση του φίλου του. Πριν την αναμέτρηση, δέχτηκε τηλεφώνημα στο ξενοδοχείο. Χλώμιασε, ωστόσο βρέθηκε στον αγώνα, που έληξε 0-0. Μετά το δείπνο, αποφάσισε μαζί με τον Ντίας να περπατήσουν μέχρι το ξενοδοχείο.
Ένα ταξί σταμάτησε πίσω τους. Από αυτό βγήκε ένας δολοφόνος. Τον πλησίασε και τον πυροβόλησε εννιά φορές. Ο Ντίας προσπάθησε να αντισταθεί. «Δεν θέλαμε εσένα. Το αφεντικό ήθελε αυτόν» τα λόγια του δολοφόνου. Η άφιξη στο νοσοκομείο επιβεβαίωσε τον θάνατο του φίλου του. Από εκείνη τη βραδιά, η απόφασή του ήταν να παραιτηθεί. Η Ομοσπονδία ακύρωσε το αιματοβαμμένο πρωτάθλημα του 1989. Αργοπορημένη αντίδραση.
Ασήμι ή μολύβι…
Ασήμι ή μολύβι. Ο νόμος του καρτέλ. Δύο δρόμοι. Εξαγορά ή θάνατος. Τρόμος. Ξέπλυμα χρήματος και παράνομο στοίχημα. Οι δύο βασικοί λόγοι ενασχόλησης του Πάμπλο Εσκομπάρ με τους ποδοσφαιρικούς γίγαντες του Μεντεγίν. Στη δεκαετία του 1980 και στις αρχές του 1990, η φήμη του έγινε διεθνής.
Επαναληπτικός ημιτελικός Κόπα Λιμπερταδόρες 1989. Η Ατλέτικο Νασιονάλ απέσπασε λευκή ισοπαλία από την Ντανούμπιο στην Ουρουγουάη. Ο δρόμος για τον τελικό απείχε ένα γκολ.
Κάρλος Εσπόσιτο. Αμπέλ Ανιέκο και Χουάν Μπάβα. Το διαιτητικό τρίο από την Αργεντινή. «Πήραμε δείπνο και κατά τις 23:30 πήγαμε να ξαπλώσουμε. Παράγγειλα ανθρακούχο νερό. Το έφερε μία υπάλληλος του ξενοδοχείου, όμως πιο πίσω ήταν τέσσερις άντρες με πυροβόλα και ένα χαρτοφύλακα. 200.000 δολάρια. Οι άντρες μπήκαν μέσα είπαν πως τα χρήματα είναι για μας. Ότι η Ατλέτικο Νασιονάλ έπρεπε να κερδίσει. Και όλα αυτά με τα πυροβόλα στραμμένα πάνω μας. Αρνηθήκαμε. Πάλι, απάντησαν ότι η Ατλέτικο Νασιονάλ πρέπει να κερδίσει. Είτε ασήμι, είτε μολύβι θα παίρναμε. Εσπασαν το δωμάτιο και έφυγαν. Δεν κοιμηθήκαμε. Είχα κόψει το τσιγάρο έξι μήνες πριν. Το άρχισα πάλι εκείνο το βράδυ» θυμάται ο Εσπόσιτο. Ο διαιτητής της αναμέτρησης.
Οι τρεις Αργεντίνοι δεν πήραν τα χρήματα. Μετέπειτα, ενημέρωσαν τον Χούλιο Γκροντόνα (τότε εμβληματικός πρόεδρος Ομοσπονδίας Αργεντινής). Αποφάσισαν όλοι να το θάψουν. Ήταν τυχεροί. Δεν πήραν και το… μολύβι. Σύμφωνα με τον Μπάβα, κάποιος τα πήρε. «Θυμάμαι ότι δεν χρειάστηκε να αγχωθούμε. Η συμπεριφορά των παικτών της Ντανούμπιο ήταν λίγο χαλαρή. Περίεργα πράγματα».
Το τελικό αποτέλεσμα, 6-0. Οι παίκτες της Ντανούμπιο προπηλακίστηκαν. Τους κλείδωσαν στα αποδυτήρια. Τους προέταξαν τις κάννες των όπλων. Χρήματα δεν πήραν. Όμως έφυγαν ζωντανοί από το Μεντεγίν. Ακόμη και ένα χρόνο μετά την αναμέτρηση ο διαιτητής Εσπόσιτο φοβόταν. Πριν μπει στο σπίτι του στην Αργεντινή, έκανε δέκα φορές το γύρο του τετραγώνου. Για να είναι βέβαιος ότι είναι ασφαλής.
Χουάν Κάρλος Λουστό, ο άνθρωπος των ειδικών αποστολών
Γκουαγιακίλ, 1990. Η Ολίμπια Ασουνσιόν, αποσπά χρυσό 1-1 από την Μπαρσελόνα στον μεταξύ τους επαναληπτικό τελικό του Κόπα Λιμπερταδόρες. Συνολικό σκορ 3-1. Στέφεται πρωταθλήτρια για δεύτερη φορά. Στον δεύτερο συνεχόμενο, από τους τρεις, τελικούς. Οι Εκουατοριάνοι της Μπαρσελόνα έξαλλοι με τον Αργεντίνο διαιτητή Χουάν Κάρλος Λουστό.
Για πολλούς, η διαιτησία του έφερε γιγαντιαία και… σκόπιμα λάθη. Λάθη που σκόπευαν να ευνοήσουν τους Παραγουανούς της Ολίμπια. Αρκετά χρόνια αργότερα, ο Λουστό παραδέχτηκε πως ήταν μία από τις χειρότερες διαιτησίες του. Χρωστούσε κάτι στους Παραγουανούς; Στους Παραγουανούς, όχι. Σίγουρα στη διοίκηση της CONMEBOL. Είχε προωθηθεί για να γίνει «διαιτητής-FIFA» και να βρεθεί στο Μουντιάλ του 1990.
«Οι διοικούντες της Μπαρσελόνα ήταν αφελείς. Δεν κατάλαβαν ποτέ ότι τους αντιπαθούσαν όλοι στην CONMEBOL. Δεν χρειαστήκαμε βοήθεια στο πρώτο παιχνίδι. Στον επαναληπτικό του Γκοαγιακίλ, μας βοήθησε ο Λουστό» είπε σε συνέντευεξή του ο εμβληματικός προπονητής της Ολίμπια, Λουίς Κουμπίγια μετά από χρόνια.
Ο Λουστό ήταν ο άνθρωπος των ειδικών αποστολών. Και μία τέτοια, εξαιρετικά δύσκολη, έφερε σε πέρας ένα χρόνο νωρίτερα. Στις 31 Μαΐου 1989, στο «Ελ Καμπίν» της Μπογκοτά.
Το τέλος του… εφιάλτη
«Ναι. Όταν έληξε το παιχνίδι 2-0 υπέρ της Ατλέτικο Νασιονάλ, ο Λουστό κάλεσε εμένα και τον Ρενέ Χιγκίτα. Με δάκρυα στα μάτια μάς είπε ότι έσωσε την οικογένεια και τη ζωή του. Τώρα, στη διαδικασία των πέναλτι, η υπόθεση ήταν στα χέρια μας» είπε σε μία συνέντευξή του ο Έβερ Αλμέιδα, ο γκολκίπερ της Ολίμπια το βράδυ της 31ης Μαΐου 1989, στον επαναληπτικό τελικό του Λιμπερταδόρες με την Ατλέτικο Νασιονάλ.
Ο Αλμέιδα ήταν ο πρώτος που αστόχησε για την Ολίμπια. Ο Εσκομπάρ ευστόχησε για το 1-0 της Ατλέτικο Νασιονάλ. Οι Μπενίτες, Τσάμας, Μεντόσα και Αμαρίγια βρήκαν στόχο για τους Παραγουανούς. Το χαμένο τέταρτο πέναλτι του Γκαρσία για τους Κολομβιανούς έριξε το βάρος στον Χιγκίτα. Ο Ρενέ πέτυχε το 4-4.
Τα όσα ακολούθησαν από εκεί και έπειτα γίνονται ξεκάθαρα από τον τρόπο που οι Παραγουανοί χτύπησαν τα πέναλτί τους. Τέσσερα σερί χαμένα πέναλτι. Τρία χαμένα για την Ατλέτικο Νασιονάλ, ως ότου ο Λιονέλ Άλβαρες ευστόχησε στο τέταρτο και πέτυχε το 5-4 για τους Κολομβιανούς. Έβαλε φωτιά στο «Ελ Καμπίν» και στην καρδιά των Παραγουανών, του Λουστό και του Γκροντόνα στη θέση της.
Ο τελικός τελείωσε αλλά ο Λουστό δεν είχε δεχτεί το ασήμι. Αναζήτησε τα γραφεία του Caracol, για τη βιντεοκασέτα της αναμέτρησης. Να την έχει στο αρχείο του. Τέσσερις άντρες με οπλισμό, σταμάτησαν το ταξί που επέβαινε. «Σου προσφέραμε μία βαλίτσα με χρήματα και την αρνήθηκες. Δεν πήρες το μήνυμα» του είπαν και έφυγαν. Οκτώ χιλιόμετρα μακριά από το ξενοδοχείο του. Όταν επέστρεψε, σοκαρισμένος, χρειάστηκε ηρεμιστική ένεση από γιατρό για να χαλαρώσει. Μόνο στο ταξίδι της επιστροφής κατάφερε να αρθρώσει λέξεις. Να περιγράψει τι συνέβη. Αυτό που συνέβη ήταν να τελειώσει ο εφιάλτης. Μιας αποστολής αυτοκτονίας στη χώρα του Πάμπλο Εσκομπάρ.
